Theo chuyên gia, trường hợp AI thay thế nữ chính Thùy Tiên trong ‘Chốt đơn’ không chỉ lần đầu ở Việt Nam, mà còn là điều chưa từng xảy ra với điện ảnh thế giới.
“AI thay thế Thùy Tiên” trở thành cụm từ khóa chiếm trọn tâm điểm truyền thông hai ngày qua. Trên các diễn đàn, hội nhóm về phim, chủ đề này tiếp tục thu hút lượng chia sẻ, bàn luận chưa từng thấy. Những nghi ngại, lo lắng, tranh luận thậm chí tò mò của công chúng sẽ được giải đáp vào ngày 8/8 – khi Chốt đơn chính thức phát hành ngoài rạp.
“Phép thử” của Bảo Nhân – Nam Cito hiện là ẩn số khó đoán về mặt doanh thu. Song những tranh luận xoay quanh việc AI thay thế Thùy Tiên, ở một góc độ nào đó lại khiến cho dự án bỗng nhiên được chú ý trên truyền thông, theo cách không ai ngờ đến.
Theo chuyên gia, việc sử dụng AI để thay thế diễn viên chính trong bối cảnh một dự án đã quay xong phần lớn cảnh quay là một lựa chọn rất táo bạo và hiếm gặp. Về mặt kỹ thuật, công nghệ có thể giúp nhà sản xuất giải quyết khủng hoảng truyền thông hoặc xử lý hậu kỳ trong những tình huống bất khả kháng. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra nhiều câu hỏi về đạo đức, bản quyền hình ảnh, và cả sự công bằng với khán giả – những người luôn kỳ vọng được thưởng thức một tác phẩm điện ảnh với cảm xúc chân thật nhất.
Tiền lệ gây chấn động
Những năm qua, các đạo diễn, nhà sản xuất trong nước đã sử dụng AI để can thiệp vào một số khâu trong quá trình làm phim, đặc biệt là hậu kỳ. Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo giúp đẩy nhanh tốc độ và nâng cao chất lượng về mặt hình ảnh của không ít dự án điện ảnh. Tuy nhiên, trường hợp một diễn viên chính là AI như Chốt đơn mới đây là điều chưa từng xảy ra.
Sau thời gian giữ kín thông tin về hình ảnh AI thay thế Thùy Tiên, mới đây, nhà sản xuất quyết định “tung” toàn bộ profile của nhân vật này. Theo giới thiệu của ê-kíp, Hoàng Linh là nhân vật điện ảnh được tái tạo hoàn toàn bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo. Một số đặc điểm của nhân vật này gồm độ tuổi: 29, số đo ba vòng: 80-60-93 cm. Hoàng Linh có chiều cao 1,69 m và cân nặng 51 kg.
Lúc này, chủ đề nói trên tiếp tục gây chia rẽ giới làm phim và công chúng. Sự phản ứng, kêu gọi không xem phim có nữ chính là AI, mặt khác lại ủng hộ dự án, tiếp tục hiện diện trên các nền tảng mạng xã hội.
Trao đổi với Tri Thức – Znews, đạo diễn Nguyễn Hữu Tuấn cho biết trong trường hợp của Chốt đơn, việc dùng AI để thay thế nữ chính là giải pháp hợp lý nhất và cũng tiết kiệm nhất đối với nhà sản xuất để có thể phát hành dự án ngoài rạp sau nhiều thăng trầm.
“Khối lượng kỹ xảo xuyên xuốt phim là rất lớn, do đó chi phí sản xuất phim chắc chắn không nhỏ. Tuy nhiên giải pháp này vẫn còn rẻ hơn nhiều so với việc ghi hình phần lớn bộ phim lại từ đầu. Có lẽ đây là giải pháp tốt nhất mà nhà sản xuất có thể đưa ra trong điều kiện hiện tại. Nếu khán giả không đón nhận, nhà làm phim cũng phải chấp nhận. Nhưng họ cần bộ phim phải được hoàn thành, đem chiếu và khai thác thêm theo cách nào đó sau này. Lỗ cũng được nhưng dự án phải đi hết hành trình của nó”, đạo diễn nói.
Theo nhà sản xuất Cao Tùng, trên thế giới từng ghi nhận các trường hợp sử dụng AI hoặc CGI để tái tạo diễn viên đã mất (đơn cử Paul Walker trong Fast & Furious 7, Carrie Fisher trong Star Wars). Tuy nhiên, việc chủ động thay thế hoàn toàn một diễn viên chính, với lý do ngoài chuyên môn (như scandal), và vẫn giữ nguyên dáng hình, diễn xuất ban đầu là điều chưa từng xảy ra – ít nhất là ở quy mô công khai như Chốt đơn.
Hình ảnh AI thay thế Thùy Tiên trong Chốt đơn.
“Điều này không chỉ gây chấn động ở châu Á mà còn đặt ra một tiền lệ chưa từng có trên toàn cầu. Ở các nền điện ảnh phát triển, họ có chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp rất rõ ràng. Họ chỉ dùng CGI hoặc AI khi không còn cách nào khác – ví dụ diễn viên qua đời giữa chừng. Với nền điện ảnh Hollywood, nơi đang tẩy chay AI bởi AI đang thay thế những lao động sản xuất phim một cách vô hình trong vô thức, thì đây là tiền lệ đáng lo chứ không phải đáng tự hào. Và nó có thể mở ra một kỷ nguyên ‘xóa người thật – giữ phim sống’, đầy nguy hiểm cho nghề diễn. Tại sao không thay mặt của một diễn viên khác vào mặt diễn viên Thùy Tiên, sau khi đã có sự chấp thuận của cô ấy?”, nhà sản xuất nhận định.
Tương tự, đạo diễn Quốc Phong cho rằng tiền lệ của Chốt đơn là đáng suy ngẫm thay vì coi là “tiên phong”. Bởi với một nền công nghiệp điện ảnh còn đang trên đà phát triển như Việt Nam, nếu không cẩn trọng, việc lạm dụng AI có thể khiến các nhà sản xuất đi theo con đường ngắn hạn, bỏ qua yếu tố con người – thứ tạo nên linh hồn cho phim ảnh. Hệ lụy về lâu dài là sự mất niềm tin từ phía diễn viên, giới chuyên môn và khán giả, cũng như tạo ra môi trường làm nghề đầy bất ổn.
“Có thể trên thế giới chưa có phim ảnh chiếu rạp xử lý AI thay thế diễn viên là bởi vì phim chiếu rạp đòi hỏi tiêu chuẩn cao, đặc biệt về mặt chất lượng hình ảnh và âm thanh nên Chốt đơn là một trường hợp khá mới mẻ. Nhưng khoan vội tự hào vì chưa chắc điều này mang lại trải nghiệm tốt cho toàn bộ khán giả màn ảnh rộng. Đừng để khán giả thất vọng thêm khi ra rạp xem và ủng hộ phim Việt”.
Hệ lụy từ tiền lệ ‘Chốt đơn’
Sau buổi premiere Chốt đơn ở TP.HCM và những hình ảnh AI thay thế Thùy Tiên được công bố, nhà sản xuất Cao Tùng nhận định đội ngũ thực hiện cho thấy nhiều nỗ lực song dù công nghệ có tiên tiến đến đâu cũng không thể thay thế hoàn toàn biểu cảm, thần thái và chiều sâu cảm xúc mà một diễn viên thực thụ mang lại.
Nếu không được xử lý kỹ lưỡng, việc “thay mặt” bằng AI có thể khiến nhân vật chính trở nên thiếu tự nhiên, rời rạc, thậm chí gây mất trung cho người xem.
“Điều này đặc biệt nguy hiểm nếu nhân vật nữ chính là trung tâm cảm xúc của cả câu chuyện. Dự án có thể mất đi sức nặng cảm xúc và ảnh hưởng đến sự thuyết phục tổng thể. Qua một số hình ảnh tiết lộ sau buổi chiếu sớm, rõ ràng là chất lượng hình ảnh của Ai vẫn chưa đạt đủ chuẩn chiếu phim điện ảnh màn hình lớn ở rạp. Còn lại một câu hỏi nữa đó là diễn xuất biểu cảm của diễn viên thay thế Hoàng Linh, có đủ hay và AI có đủ truyền cảm hết các cung bậc cảm xúc này vào phim hay không? Nếu không, thì rõ ràng việc chèn AI vào mặt diễn viên chính chẳng khác gì đắp mặt nạ lên linh hồn của phim. Bởi diễn viên đâu chỉ là gương mặt, họ là cái hồn, cái khí, là hơi thở của từng khung hình”, theo nhà sản xuất.
Thùy Tiên bị “xóa sổ” khỏi phim.
Về những rủi ro và hệ lụy phát sinh khi AI thay thế diễn viên chính, đến từ quyền cá nhân, hình ảnh. Diễn viên – dù bị thay thế – vẫn có thể có quyền khởi kiện nếu họ không đồng ý cho hình ảnh gốc của mình bị chỉnh sửa hoặc thay đổi bằng AI.
“Rắc rối pháp lý có thể có đó là vấn đề bản quyền hình ảnh số. Trong các hợp đồng diễn viên tham gia phim ảnh đều có ràng buộc trách nhiệm diễn viên trong việc bồi thường nếu họ vi phạm pháp luật làm ảnh hưởng phim nhưng không có dòng nào cho phép nhà sản xuất được sử dụng hình ảnh “phái sinh” từ diễn xuất, hình ảnh của họ. Nếu không được cho phép, có thể nhà sản xuất sẽ rơi vào cảnh đôi bên tố nhau. Ngoài ra, khi AI thay thế diễn viên thì quyền sở hữu này thuộc về ai? Nhà sản xuất, kỹ thuật viên tạo AI và dựng phim hay ai khác nữa?”, đạo diễn Quốc Phong nêu quan điểm.
Từ những vấn đề đặt ra sau tiền lệ Chốt đơn, các nhà làm phim cho rằng ngành điện ảnh nội địa cần sớm xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng về việc sử dụng công nghệ AI trong sản xuất phim, bao gồm quyền hình ảnh, thỏa thuận sử dụng dữ liệu gốc và cơ chế minh bạch với công chúng.
Bên cạnh đó, cần nâng cao ý thức đạo đức nghề nghiệp trong việc xử lý khủng hoảng truyền thông, không vội vàng dùng công nghệ để “xóa bỏ” con người.
“Cuối cùng, việc phát triển AI nên đi song hành với việc đầu tư phát triển tài năng thật sự, thay vì tìm cách thay thế họ”, nhà sản xuất Cao Tùng nhận định.
Theo ZNews
