Người bình thường ăn mặc xuề xòa dễ bị đánh giá là thiếu lịch sự. Nhưng với giới giàu và quyền lực, đó đôi khi lại là dấu hiệu của địa vị.
Phong cách thời trang xuề xòa của Justin Biber. Ảnh: GC Image.
Trong thế giới nơi ngoại hình thường gắn liền với vị thế xã hội, có một nghịch lý thú vị rằng những người quyền lực nhất lại là những người có thể ăn mặc luộm thuộm mà chẳng ai phán xét.
Từ doanh nhân Sam Bankman-Fried – nhà sáng lập sàn tiền số FTX đến cựu cố vấn chính trị Dominic Cummings, không ít người nổi tiếng xuất hiện trước công chúng với vẻ ngoài xuề xòa, như thể họ cố tình không quan tâm đến thời trang, theo El PÁIS.
Xuề xòa trở thành biểu tượng của địa vị
Nhà phê bình thời trang Eugene Rabkin, sáng lập tạp chí StyleZeitgeist, từng viết rằng những người xuất thân thấp thường phải ăn mặc chỉn chu để chứng minh giá trị.
“Khát vọng đó bắt nguồn từ nhu cầu khẳng định vị trí trong xã hội”, ông nói.
Theo Rabkin, khi có đặc quyền, người đó không cần chứng minh điều gì qua trang phục.”Nếu chẳng cần chứng minh, tại sao phải ăn mặc lịch thiệp?”. Với ông, “ăn mặc xấu” chính là một dạng đặc quyền.
Chuyên gia hàng xa xỉ Beatriz Carranza đồng tình: “Cố tình ăn mặc tệ đòi hỏi vốn hiểu biết văn hóa, phải biết mình đang phá vỡ điều gì và vì sao”. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh trong nhiều môi trường, sự xuề xòa có thể bị coi là thiếu tôn trọng. “Còn nếu người đó có quyền lực, nó lại được nhìn nhận như sự táo bạo hay mỉa mai”, bà nói.
Tác giả W. David Marx, người viết Status and Culture, cho rằng đàn ông da trắng, giàu có và dị tính vốn đã có lợi thế địa vị nên không cần thể hiện qua hình thức. “Họ có thể ăn mặc giản dị mà chẳng ai nghĩ họ nghèo. Sự thờ ơ với hình thức dần trở thành biểu tượng của tầng lớp cao”, ông nhận định.
Phong cách “bất cần” của cựu Thủ tướng Anh là đặc quyền của người giàu. Ảnh: Reuters.
Nhà báo Robert Armstrong của Financial Times cũng gọi phong cách “bất cần” của Boris Johnson là biểu hiện của đặc quyền. Khi viết về Sam Bankman-Fried, ông mô tả: “Áo phông, quần nhăn, giày sờn cũ – anh ta như nói rằng ‘chúng tôi coi trọng năng lực hơn hình thức, và tôi vẫn giàu hơn anh'”.
Trong chính trị, phụ nữ lại không có đặc quyền ấy. Bộ phim The Diplomat mô tả cảnh Phó Tổng thống Mỹ (Allison Janney) nhắc nhà ngoại giao Kate Wyler rằng ngoại hình cũng gửi đi thông điệp.
“Chị nghĩ mái tóc rối chứng tỏ chị bận rộn phục vụ đất nước, nhưng với người khác, nó chỉ là tóc rối”, bà nói. Cảnh phim thể hiện rõ: phụ nữ không thể tùy tiện với vẻ ngoài như đàn ông.
Quần áo và ranh giới
Luke Sweeney, nhà may tại London (Anh) cho rằng “ăn mặc giản dị” khác hoàn toàn “ăn mặc tệ”. “Một người đàn ông có gu có thể mặc áo phông, giày thể thao mà vẫn đẹp. Nhưng kiểu cố tình luộm thuộm lại thể hiện sự khinh thường người khác”, ông nói.
Nhà báo Kate Finnigan của Vogue Anh nhận xét Dominic Cummings cố tình mặc xấu để phản kháng. “Ông ta khinh thường giới chính trị chuyên nghiệp nên chọn cách không ăn mặc như họ. Đó là tuyên ngôn cá nhân bằng quần áo”, bà viết.
Nhà xã hội học Tressie McMillan Cottom từng viết trong bài Người nghèo không thể không ăn mặc tử tế rằng: “Ai cũng muốn được thuộc về một nhóm nào đó. Quyền được ăn mặc ‘tạm ổn’ để có công việc hay vị thế xã hội tốt hơn”.
Bà cho rằng “chỉnh tề” là khái niệm tương đối, vì có những người chỉ cần giản dị đã được tôn trọng, trong khi người khác phải nỗ lực mới được chấp nhận.
Cựu Cố vấn trưởng Thủ tướng Anh ăn mặc không chỉnh tề để phản kháng giới chính trị chuyên nghiệp. Ảnh: Alamy Live News.
Theo nhà xã hội học thời trang Pedro Mansilla, tầng lớp thượng lưu từ lâu đã thích phá vỡ quy tắc. “Họ làm vậy để chọc tức tầng lớp trung lưu – những người luôn cố bắt chước nhưng lại quá sợ để dám làm khác”. ông nói. Tuy nhiên, ông cảnh báo: “Nếu ai cũng cố tình ăn mặc xấu, nó sẽ mất giá trị”.
Nghiên cứu của 3 học giả Harvard – Silvia Bellezza, Francesca Gino và Anat Keinan – mang tên The Red Sneakers Effect cho thấy hành vi “không tuân thủ chuẩn mực” như mang giày đỏ trong công sở hay mặc đồ thể thao vào cửa hàng xa xỉ có thể khiến người khác mặc định bạn có địa vị cao.
“Đó là hình thức tiêu dùng phô trương ngược, người khác tin rằng bạn đủ quyền lực để phá luật”, họ viết.
Carranza cho rằng điều này chỉ hiệu quả khi môi trường công nhận bạn có quyền làm vậy. “Phá vỡ quy tắc trang phục không chỉ là vấn đề thẩm mỹ, mà là công cụ im lặng để tạo khác biệt”, bà nói.
Theo ZNews
