Âm nhạc được dùng để lan tỏa cảm xúc và giá trị tích cực. Những ca khúc với ca từ phản cảm, thô tục… thì không thể gọi là âm nhạc
Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP HCM vừa có văn bản gửi các cơ quan, đơn vị liên quan, đề nghị định hướng, chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa.
Phải tuân theo các quy tắc, chuẩn mực
Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP HCM cũng nêu tên những ca sĩ hát nhạc lệch chuẩn văn hóa thời gian gần đây, như: HIEU-THUHAI, Jack, Pháo, Andree, Bình Gold, Bray, Đạt G…
Những giọng ca này sở hữu lượng fan (người hâm mộ) đông đảo. Vì thế, những ca khúc có ca từ phản cảm, dung tục, lệch chuẩn như “Trình”, “Chưa bao giờ”, “Sự nghiệp chướng”, “Em iu”, “Cao ốc 20″… sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến tư duy thẩm mỹ của người nghe.
Một dạo, ca khúc “Sự nghiệp chướng” của nữ rapper Pháo chiếm vị trí đầu bảng xếp hạng âm nhạc, vượt qua cả những tác phẩm nghiêm túc như “Bắc Bling” của Hòa Minzy hay “Dancing in the dark” của SOOBIN. “Sự nghiệp chướng” dù đứng vị trí Top Trending nhưng ca khúc này cho thấy sự xuống cấp trong tư duy sáng tạo. Bởi lẽ, xuyên suốt bản rap là những lời lẽ sâu cay nhắm tới người đàn ông lăng nhăng, trăng hoa. Với hàng loạt gợi ý qua những từ khóa như “sự nghiệp”, “sorry”, “nhân viên”…, cộng đồng mạng cho rằng Pháo đang ám chỉ nhạc sĩ – nhà sản xuất âm nhạc ViruSs.
Chuyện nhạc “rác” thật ra không mới. Nhiều người từng lên án “Censored”, “Cypher nhà làm” do Low G, Teddie J, Chí và ResQ phát hành với ca từ phản cảm. Ca khúc “Mẩy thật mẩy” của BigDaddy có phần lời cũng bị nhiều người nghe cho là ám chỉ cơ thể phụ nữ; bản rap “Tượng” của Rhymastic hoặc “Sashimi” của Chi Pu… sử dụng nhiều từ ngữ dung tục.
Nhiều ý kiến cho rằng trong “guồng quay của trend” (xu hướng), việc ca khúc được viết theo kiểu “thấy gì nói nấy, không ngại thể hiện cái tôi cá nhân”, “nói thẳng, nói thật”, “nói nhanh gọn, không lòng vòng hoa mỹ”… cũng đáng được ghi nhận. Thế nhưng, nói thẳng, nói thật không có nghĩa là trần trụi, dùng ca từ phản cảm. Các bản nhạc kiểu này cho thấy sự xuống cấp trong tư duy sáng tạo và trách nhiệm xã hội hời hợt của người sáng tác.
Theo nhạc sĩ Võ Thiện Thanh, âm nhạc và sự sáng tạo trong âm nhạc luôn có những quy tắc, chuẩn mực nhất định. Nhạc là thơ, nhạc là họa, tác phẩm ra đời phải mang nét đẹp hay điều tích cực đến cho người nghe. Đó không phải là sự đòi hỏi mà là tính chất đặc thù của nghệ thuật.
“Âm nhạc được dùng để lan tỏa cảm xúc và giá trị tích cực. Những ca khúc chất chứa ngôn từ phản cảm, khiêu khích, thậm chí báng bổ những chuẩn mực văn hóa và đạo đức thì không thể gọi là âm nhạc” – nhạc sĩ Võ Thiện Thanh nhấn mạnh.
Hieuthuhai bị chỉ trích vì hát ca khúc có ca từ phản cảm. (Ảnh: MINH KHÔI)
Cần chế tài mạnh tay
Điều đáng suy ngẫm là hiện nay, không ít sản phẩm âm nhạc được đầu tư đúng nghĩa, thể hiện rõ tinh thần lan tỏa những thông điệp tốt đẹp lại ít được chú ý. Ngược lại, các ca khúc nhạc “rác” được chia sẻ chóng mặt vì “bắt trend”. Những bản nhạc với ca từ bị “bẻ cong” xuất hiện ngày càng nhiều khiến giá trị thẩm mỹ bị xem nhẹ. Một bộ phận khán giả trẻ thì dần quen với sự “tầm thường hóa” trong cách nói, cách nghĩ…
Nhiều nghệ sĩ trẻ hiện nay có sức “sáng tạo” đáng kể, song không có nghĩa là họ được miễn trừ trách nhiệm với cộng đồng. Nghệ sĩ cần phải ý thức rõ trách nhiệm của bản thân với xã hội thông qua những sáng tạo nghệ thuật mà họ gửi gắm. Sáng tạo nghệ thuật là quyền tự do, nhưng tự do ấy không thể đứng ngoài các chuẩn mực xã hội, đạo đức và văn hóa.
Nghệ sĩ thực thụ không thể viện cớ “phong cách đường phố”, “ngôn ngữ giới trẻ” để bao biện cho những ca từ dung tục hay cách thể hiện phản cảm. Âm nhạc là phương tiện truyền tải điều tốt đẹp chứ không phải công cụ để thể hiện “cái tôi nổi loạn”. Một sản phẩm nghệ thuật không hướng đến những giá trị cốt lõi thì sản phẩm đó không chỉ mất bản sắc mà còn phản văn hóa, thiếu tôn trọng người nghe và chính người tạo ra.
Sự lên tiếng của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP HCM là hồi chuông cảnh tỉnh đối với những cá tính “lạc nhịp” của nhiều ca sĩ, nhạc sĩ trẻ. Nhạc “rác” từng là “chuyện dài không hồi kết” bởi chưa có chế tài đủ mạnh để dẹp bỏ hay ngăn chặn.
Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy đã đề nghị Sở Văn hóa và Thể thao TP HCM tăng cường quản lý, kiểm tra nội dung các hoạt động biểu diễn, sáng tác, phát hành sản phẩm âm nhạc, nhất là thể loại rap và nhạc lan truyền trên mạng xã hội. Các chương trình âm nhạc tại những điểm biểu diễn như phòng trà; chương trình âm nhạc xã hội hóa do tư nhân tổ chức; chương trình âm nhạc, sự kiện ngoài không gian công cộng… trên địa bàn TP HCM phải bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật và chuẩn mực văn hóa.
Sở Văn hóa và Thể thao được yêu cầu sớm tham mưu cho UBND TP HCM các giải pháp quản lý, xử lý nghiêm trường hợp sáng tác, biểu diễn, phát hành sản phẩm âm nhạc phản cảm, lệch chuẩn, làm ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống văn hóa.
Công chúng tẩy chay
Ở nhiều nước, dù có tiêu chuẩn riêng nhưng những ca khúc có ca từ phản cảm, thô tục đều gặp phải sự tẩy chay mạnh mẽ từ công chúng.
Năm 2024, ca khúc “Wife” của nhóm (G)I-DLE bị đài truyền hình quốc gia Hàn Quốc (KBS) cấm sóng vì ca từ gợi dục. Nhiều người lo ngại những fan nhỏ tuổi của nhóm sẽ bị ảnh hưởng bởi ca khúc này. Một loạt ca khúc khác cũng từng bị KBS cấm sóng năm 2024 như: “Mantra” của Jennie – nhóm Blackpink, “Clik Clak” và “Drip” của nhóm Baby Monster… bởi ca từ phản cảm. Những ca khúc này muốn được phát sóng sẽ phải thay đổi lời bài hát cho phù hợp.
Ở Trung Quốc, những ca khúc có ca từ phản cảm hoặc vi phạm quy định đều bị cấm phát hành. Không chỉ quản lý nghệ sĩ trong nước, Trung Quốc còn cấm những ca khúc nước ngoài lưu hành nếu “nghèo nàn về thẩm mỹ, mang nội dung thô tục”.
Năm 2011, Lady Gaga từng có 6 ca khúc bị cấm tại Trung Quốc: “The Edge of Glory”, “Hair”, “Marry the Night”, “Americano”, “Judas”, “Bloody Mary”. Dù thoáng hơn các nước châu Á song công chúng Mỹ vẫn tẩy chay, lên án gay gắt những ca khúc có câu từ thô tục, gợi dục.
M.Phương
Ca sĩ NGUYỄN PHI HÙNG:
Nâng cao ý thức của nghệ sĩ
Trước đây, để đến được với khán giả, ca khúc phải được cơ quan quản lý thẩm định. Hiện nay, ca sĩ được trực tiếp trình bày sáng tác của mình với khán giả, ít khi phải qua kiểm duyệt. Điều này giúp bài hát đến với công chúng nhanh hơn nhưng lại không bảo đảm được chất lượng nội dung. Chính vì vậy, vai trò của nghệ sĩ là rất quan trọng khi sáng tác. Nếu một bài hát không chuẩn mực sẽ mang đến những hệ lụy rất lớn cho thẩm mỹ văn hóa của công chúng.
Ca sĩ Nguyễn Phi Hùng (Ảnh: HOÀNG TRIỀU)
Giải pháp để xóa tình trạng nhạc “rác”, theo tôi là kêu gọi nghệ sĩ nâng cao ý thức về sứ mệnh cũng như trách nhiệm của mình khi hoạt động ở lĩnh vực nghệ thuật. Nghệ sĩ phải có trách nhiệm sáng tác những sản phẩm phù hợp với văn hóa, phong tục.
Nhạc sĩ HOÀI AN:
Tăng mức phạt, gỡ bài trên các nền tảng
Tình trạng nhạc “rác” đã xuất hiện nhiều năm nay. Thời gian đầu, chỉ một số bài với cách đặt tựa gây sốc, nội dung “thẳng tuột” qua những câu từ theo lối văn nói, ít hình tượng nghệ thuật, chất lượng chuyên môn không cao, song chưa đến mức báo động.
Thời gian gần đây, nhiều bài hát (hầu hết được phát hành trên các nền tảng mạng xã hội) có nội dung đáng lo ngại: cổ vũ bạo lực, bạo hành, ngôn từ tục tĩu… Tôi thấy tiếc khi một số tác giả, nghệ sĩ trẻ lại chọn cách “muốn nổi tiếng” bằng những bài hát có nội dung không tốt.
Nhạc sĩ Hoài An (Ảnh do nhân vật cung cấp)
Để chấn chỉnh tình trạng nhạc “rác”, cần tăng mức phạt nhằm đủ sức răn đe, đồng thời gỡ bài trên các nền tảng. Các bạn trẻ cần nhớ rằng văn hóa – nghệ thuật nói chung, âm nhạc nói riêng, mang sứ mệnh phản ánh đời sống, giáo dục con người, khơi gợi sức sáng tạo, lan tỏa năng lượng tích cực.
Theo Người Lao Động
