‘Bia hơi’ – một trong những đặc sản của Hà Nội – thực chất là gì, và nó có gì khác biệt so với các loại bia khác?
Bia hơi là thứ đồ uống quen thuộc với người Hà Nội, một phần văn hóa đặc trưng của Thủ đô. Quán bia hơi vỉa hè là nơi người ta tụ tập sau giờ làm, ngồi trên những chiếc ghế nhựa nhỏ, nâng cốc, trò chuyện rôm rả giữa phố phường. Một cốc bia hơi vàng óng, bọt trắng lăn tăn giữa trưa hè Hà Nội dường như đã trở thành biểu tượng của sự thư giãn, của nhịp sống bình dị mà gần gũi.
Nhưng bia hơi thực chất là gì, và vì sao nó lại khác biệt so với các loại bia chai, bia lon hay bia tươi khác?
Bia hơi – thứ đồ uống “sống” đúng nghĩa
Về bản chất, bia hơi là loại bia tươi chưa qua quá trình tiệt trùng và lọc hoàn toàn, nghĩa là bên trong vẫn còn tồn tại men bia sống và khí CO₂ tự nhiên sinh ra trong quá trình lên men. Chính vì vậy, bia hơi thường có thời hạn sử dụng rất ngắn, chỉ từ 1 đến 3 ngày kể từ khi xuất xưởng, và phải được bảo quản lạnh liên tục ở nhiệt độ khoảng 2–5°C để tránh chua, hỏng hoặc biến vị.
Khác với bia chai hay bia lon, vốn được tiệt trùng bằng nhiệt (pasteurization) để kéo dài thời gian bảo quản đến hàng tháng, bia hơi giữ nguyên tính “tươi sống” của men. Cũng vì thế mà vị của bia hơi nhẹ, thanh, ít đắng hơn, mùi hương lúa mạch và men bia rõ rệt hơn, đồng thời bọt bia mềm mịn, nhanh tan – khác hẳn lớp bọt dày bền của bia công nghiệp.
Có thể nói, bia hơi là dạng “bia tươi” truyền thống của Việt Nam, xuất hiện từ hàng chục năm trước, khi các nhà máy bia trong nước còn sản xuất quy mô nhỏ và người dân quen uống tại chỗ, không đóng chai hàng loạt.
Bia hơi Hà Nội. (Ảnh: AI)
Quá trình sản xuất bia hơi khác gì bia đóng chai?
Về nguyên tắc, các loại bia đều được sản xuất từ bốn nguyên liệu chính: nước, malt đại mạch (mạch nha), hoa bia (hops) và men. Tuy nhiên, quy trình sau khi lên men mới tạo nên sự khác biệt.
Ở bia đóng chai hoặc bia lon, bia sau khi ủ chín sẽ được lọc kỹ để loại bỏ gần như toàn bộ men, sau đó nạp thêm CO₂ nhân tạo và tiệt trùng ở nhiệt độ cao. Nhờ đó, bia có thể bảo quản trong thời gian dài mà không sợ hư hỏng.
Còn bia hơi, sau khi ủ lên men chính và phụ, chỉ được lọc thô, vẫn còn một phần nhỏ men sống, rồi chiết trực tiếp vào bồn inox hoặc phuy nhôm để vận chuyển đến quán. Khi rót ra ly, bọt bia xuất hiện nhờ khí CO₂ tự nhiên sinh ra trong quá trình lên men, không phải do nạp thêm khí như các loại bia công nghiệp.
Cũng chính vì không qua tiệt trùng và bảo quản lâu, bia hơi có hương vị tươi mát, nhẹ, “sống động” hơn, nhưng đồng thời dễ bị hỏng nếu không được bảo quản lạnh đúng cách. Khi để quá lâu hoặc bị nhiễm khuẩn, bia hơi sẽ chua, nổi váng, mất mùi đặc trưng – điều mà bia lon hiếm khi gặp.
Vì sao bia hơi được ưa chuộng?
Bia hơi không chỉ là một loại đồ uống mà còn là văn hóa. Ở Hà Nội hay nhiều tỉnh miền Bắc, quán bia hơi từ lâu đã trở thành nơi gặp gỡ, trò chuyện, chia sẻ của đủ tầng lớp: Công nhân, sinh viên, nhân viên văn phòng hay cả những người làm kinh doanh.
Một trong những lý do khiến bia hơi được ưa chuộng là giá thành rẻ – thường chỉ 10.000–20.000 đồng/cốc, rẻ hơn nhiều so với bia chai hoặc bia ngoại nhập. Thứ hai là cảm giác “mát lành, dễ uống”: Bia hơi nhẹ, độ cồn chỉ khoảng 3–4%, nên ít gây say hơn. Người uống có thể nhâm nhi suốt buổi mà không nặng đầu.
Thứ ba, bia hơi thường uống ngay tại chỗ, cùng các món ăn dân dã như lạc rang, nem chua, giò, đậu rán, dưa chuột muối. Chính sự gắn bó với ẩm thực bình dân và lối sống cộng đồng đã khiến bia hơi trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống đô thị Việt.
Bia hơi Hà Nội gần như là một thương hiệu riêng, đi vào thơ ca, âm nhạc, ký ức của nhiều thế hệ. Câu nói “Chiều nay bia hơi nhé!” không chỉ là lời rủ rê uống bia, mà là một cách tận hưởng cuộc sống, thư giãn sau ngày làm việc.
Bia hơi có tốt cho sức khỏe?
Nhiều người cho rằng bia hơi “tự nhiên” nên tốt hơn bia công nghiệp, song điều này không hoàn toàn đúng. Vì không tiệt trùng, bia hơi chứa men sống và vi sinh vật lên men, nhưng nếu quy trình sản xuất, vận chuyển hoặc bảo quản không đảm bảo vệ sinh, bia rất dễ bị nhiễm khuẩn, nhiễm nấm, gây rối loạn tiêu hóa.
Hơn nữa, bia hơi không ổn định về chất lượng. Do sản xuất thủ công, mỗi mẻ bia có thể chênh lệch hương vị và nồng độ cồn. Một số nơi vì lợi nhuận có thể pha loãng bia hoặc thêm phụ gia tạo bọt, khiến sản phẩm mất an toàn.
Tuy nhiên, nếu được sản xuất đúng quy trình, bảo quản lạnh liên tục và uống điều độ, bia hơi vẫn là thức uống lành mạnh, cung cấp ít calo hơn bia công nghiệp, không có chất bảo quản, và có thể giúp kích thích tiêu hóa, thư giãn tinh thần.
Bia hơi khác gì bia tươi?
Không ít người nhầm lẫn giữa bia hơi và bia tươi. Thực tế, cả hai đều là bia chưa tiệt trùng, song bia tươi hiện đại thường được sản xuất bằng công nghệ tiên tiến hơn, bảo quản trong bồn lạnh có áp suất, giúp giữ hương vị tươi ngon trong thời gian dài hơn (5–7 ngày).
Bia tươi thường được lọc kỹ hơn, men bị loại bỏ hầu hết, trong khi bia hơi vẫn giữ lại một phần đáng kể men sống. Do đó, bia hơi thường đục nhẹ, bọt nhanh tan, còn bia tươi trong hơn, hương vị đậm và ổn định hơn.
Bia hơi lên men nhanh (7-10 ngày), không thanh trùng hoặc thanh trùng sơ qua; hương vị nhẹ nhàng, dễ uống, không đậm đà bằng bia tươi; độ cồn thấp hơn, cần giữ lạnh và tiêu thụ nhanh; giá rẻ hơn.
Bia tươi lên men và ủ lâu hơn, được lọc kỹ hơn; hương vị đậm đà, phong phú hơn, có thể có thêm hương vị trái cây; độ cồn cao hơn; có thời gian bảo quản lâu hơn nhờ quy trình xử lý kỹ càng hơn; có thể được thanh trùng nhanh để vận chuyển xa; giá cao hơn.
Nếu coi bia tươi là “phiên bản công nghệ cao” của bia hơi, thì bia hơi chính là người anh cả mộc mạc, giản dị, gắn bó lâu đời với người Việt.
Giữa muôn vàn loại bia công nghiệp đóng chai, bia hơi vẫn giữ cho mình chỗ đứng riêng trong lòng người Việt: bình dị mà đậm đà, dân dã mà đầy hương vị. Có lẽ vì thế mà chỉ cần một ly bia hơi mát lạnh, vài món nhắm đơn giản và dăm ba câu chuyện rôm rả, người ta đã có thể tìm thấy một niềm vui rất Việt – giản đơn mà chân thật.
Theo VTC
